Zabytek Miesiąca Muzeum Początków Państwa Polskiego

Dno naczynia ze znakiem garncarskim, Gniezno, stan. 13b, podgrodzie III (XI-XII w.)

Prezentowany zabytek to fragment dna naczynia z odciśniętym wypukłym znakiem garncarskim w postaci lewoskrętnej swastyki. Wyjaśnienie znaczenia tego znaku jest naukowym problemem.Część badaczy uważa je za znaki identyfikujące warsztat, z którego dany wyrób pochodził.Inni uważają, że znaczenie znaków wywodziło się z praktyk magicznych i miały służyć zapewnieniu sobie przychylności bóstw.

Oczywiście możliwe, że znaki garncarskie były znakami własnościowymi garncarza ijednocześniemiały charakter magiczny. Pojawił się także pogląd, że znakiem tak naprawdę znaczono koło garncarskie a odciśnięte symbole na dnach naczyń mają charakter wtórny.

Osobnym zagadnieniem jest znaczenie swastyki. Jest to bardzo stary znak, występujący u wielu ludów starożytnych i nowożytnych, łącząc symbolikę krzyża i koła. Licznie spotykamy go w kulturze ludowej krajów słowiańskich, m.in. na ceramice. Uogólniając można stwierdzić, że swastyka miała zapewniać pomyślność i dobrobyt broniąc przed złymi siłami.